اتاق تمیز، یک محیط ایزوله و عاری از هرگونه ذرات معلق و گردوغبار است. از این اتاق در محیط های صنعتی و بهداشتی ضروری استفاده می شود. کارخانه های صنعتی، داروسازی، بیوتکنولوژی، تجهیزات پزشکی و علوم زیستی و همچنین اپتیک و ارتش، از انواع اتاق تمیز استفاده می کنند. اما ساخت اتاق تمیز، شامل استانداردها و اصولی است که در ادامه به توضیح کامل تر آن می پردازیم.

اتاق تمیز چیست؟

اتاقی که دارای سطح پایینی از آلاینده ‌ها مانند ذرات گردوغبار، انواع میکروب ها، ذرات آئروسل و بخارهای شیمیایی باشد، اتاق تمیز است. در clean room نه تنها میزان آلاینده های موجود در فضا کنترل می شود، بلکه منشا و ورودی این ذرات نیز تحت نظارت کامل قرار می گیرد. معمولا از این اتاق ها برای اطمینان از درستی نتایج تحقیقات علمی استفاده می شود تا متغیرهای تاثیرگذار، تا حد زیادی کنترل شوند.

کابردهای اتاق تمیز

کنترل کیفیت، بالابردن بهره کاری و همچنین اطمینان از ایمنی و واقعی بودن نتایج، از جمله دلایلی است که ساخت اتاق تمیز را ضروری می کند. از جمله کاربردهای اتاق تمیز در داروسازی، دامپزشکی و بیوتکنولوژی است. از اتاق تمیز بهداشتی برای تصفیه هوا و حذف میکروارگانیسم ها و ذرات عفونی آلوده استفاده می کنند. در عین حال از این اتاق ها در تولید لوازم بهداشتی و آرایشی و همچنین صنایع غذایی نیز استفاده می شود.

درنهایت باید به اتاق های تمیز صنعتی اشاره کرد. استفاده از آنها در صنعت میکروالکتریک برای افزایش عمر مفید دستگاه های حساس الکتریکی، عدم ایجاد آتش سوزی بر اثر اتصال کوتاه و حفظ انرژی، ضروری است. صنایع هوافضا، اپتیک و لیزر نیز برای کنترل دما، رطوبت هوا و لنزها، از اتاق های تمیز صنعتی کمک می گیرند.

بیشتر بدانید: هواساز اتاق تمیز

قوانین قابل توجه در ساخت اتاق تمیز

در ساخت اتاق تمیز باید به پروتکل های خاصی توجه شود که در ادامه آنها را نام می بریم:

• لازم است که یک متخصص در حوزه ساخت اتاق تمیز، محیط و هدف مدنظر را آنالیز کند. این کار برای کنترل هزینه ها و ساخت بهتر اتاق تمیز ضروریست.
• دسته بندی های مختلفی در تولید و ساخت اتاق تمیز وجود دارد. شما باید با ارائه لیست کاملی از مشخصات مدنظر خود، طراحان را در فرایند ساخت یاری کنید.
• باید متریال مناسبی برای دیوارها، کف و سقف انتخاب شود. در عین حال بررسی بهترین نقطه برای راه اندازی اتاق تمیز بسیار مهم است.
• باید قوانین و اصول لازم در هنگام استفاده از اتاق تمیز رعایت شوند. برای مثال پوشیدن لباس مناسب اتاق تمیز الزامیست.

استانداردهای ضروری در طراحی و ساخت اتاق تمیز

برای آنکه بتوان یک اتاق تمیز مجهز و مناسب در زمینه کاری شما آماده کرد، لازم است که استانداردهایی رعایت شوند. در این زمینه می توان به دو دسته بندی مجزا اشاره کرد که در ادامه آنها را توضیح می دهیم:

دسته بندی کردن بر اساس میزان ذرات

اتاق های تمیز در کلاس های مختلف از کلاس 100 تا 100000 موجود هستند. منظور از کلاس، تعداد ذره در هر فوت مکعب اتاق می باشد. اتاق تمیز کلاس 100 دارای 100 ذره در هر فوت مکعب است. این درحالیست که یک فضای اداری معمولی، بین 500000 تا 1 میلیون ذره در هر فوت مکعب دارد. طراحان و تولیدکنندگان، متناسب با نیاز شما می توانند بهترین کلاس اتاق تمیز را برای شما اجرایی کنند.

دسته بندی کردن بر اساس مدل کاربری و محصولات

به صورت کلی دو دسته متفاوت clean room وجود دارد: اتاق تمیز صنعتی و اتاق تمیز بهداشتی. در این زمینه می توان به اتاق تمیز مدولار، هیبریدی، مهندسی نرم افزار، دستگاه ها و تحقیقات پزشکی، تجهیزات پزشکی، داروسازی، لیزر، اپتیک و … اشاره کرد.

تجهیزات اتاق تمیز

برای مجهزکردن اتاق تمیز، به یک سری لوازم خاص نیاز است. مثلا: دوش هوای اتاق تمیز، ایستگاه های کاری اتاق تمیز، تجهیزات معماری، مکانیکی و برقی. در ادامه مهم ترین تجهیزات اتاق تمیز را به صورت جامع توضیح می دهیم:

هواساز

معمولا از هواساز هایژنیک یا معمولی در ساخت اتاق تمیز استفاده می کنند. مدل هایژنیک می تواند خلوص تمیزی هوا را بیشتر از مدل معمولی تامین کند.

فن و فیلتر

واحدهای فن و فیلتر (FFUs) یکی از اجزای ضروری اتاق های تمیز هستند. آنها به گونه ای طراحی شده اند که با حذف ذرات معلق در هوا، گرد و غبار و آلاینده ها، هوای پاک را برای این محیط های حیاتی فراهم کنند.

فیلتر هپا

فیلتر هوای ذرات با راندمان بالا (HEPA) که به آن فیلتر جذب ذرات با راندمان بالا نیز گفته می شود، شامل محفظه ای از الیاف ریز متخلخل است که ذرات و زباله های موجود در هوا را جذب می کند.

اتاق توزین

با توجه به آنکه چه فعالیتی قرار است در اتاق تمیز انجام شود، اتاق توزین یا نمونه برداری ساخته می شود. این اتاق برای جلوگیری از آلودگی کاربر و نمونه های مدنظر است. همچنین از خروج ذرات نمونه به بیرون اتاق جلوگیری می شود.

مراحل طراحی و ساخت اتاق تمیز

در ادامه چگونگی ساخت اتاق تمیز را مرحله به مرحله توضیح می دهیم:

محل ورود و خروج پرسنل

دستورالعمل هایی برای ورود و خروج ایمن، هنگام ورود به یک محیط کنترل شده وجود دارد که باید رعایت شوند. برای مثال: پوشیدن کفش و روپوش کفش مخصوص، پوشیدن لباس مخصوص اتاق تمیز، پاک کردن تمامی آرایش صورت، جمع کردن موها داخل کلاه مخصوص و شستشوی دست ها. رویه های خروج اتاق تمیز نیز شامل این موارد می شود: درآوردن کفش، روپوش مخصوص، دستکش، کلاه و ماسک صورت. رعایت تمامی این موارد، مربوط به ساخت تجهیزات زیرساختی مناسب برای ورود و خروج پرسنل در اتاق تمیز است.

iso اتاق تمیز

استانداردهای ایزو اتاق تمیز که به صورت 4 کلاس A تا D تنظیم شده است، باید کاملا رعایت شوند. این استانداردها به بررسی میزان ذرات مجاز موجود در اتاق تمیز و سایر موارد مربوط می شود.

میزان هوای ورودی

حجم ورودی و گردش هوای اتاق تمیز باید به صورت اصولی و استاندارد رعایت شود. جریان تک سویه برای ساخت اتاق های تمیز پیشنهاد نمی شود و بهتر است که از جریان متلاطم یا غیر تک سویه استفاده شود.

بالانس هوا

ایجاد شرایط بالانس هوا یکی از مهم ترین و تخصصی ترین مرحله های طراحی و ساخت اتاق تمیز است. این موضوع به خصوص در اتاق تمیز بهداشتی و پزشکی قابل اهمیت است. در این فرایند باید فشار، دما و رطوبت هوا به درستی کنترل شود تا متناسب با شرایط کاری باشد.

اختلاف فشار در اتاق تمیز

معمولا از هود و دستگاه بادسنج یا انمومتر برای تعیین اختلاف فشار در اتاق تمیز استفاده می شود. این مورد کمک می کند تا میزان تهویه مطبوع متعادل شده و هوای آشفته کنترل شود.

هزینه اتاق تمیز

قیمت اتاق تمیز به پارامترهای متعددی بستگی دارد. از جمله این موارد می توان به ابعاد اتاق، میزان تخصصی بودن دستگاه ها و محیط اتاق تمیز، تجهیزات موردنیاز اتاق و همچنین متریال مورداستفاده، اشاره کرد. اما چیزی که بیشتر از قیمت اتاق تمیز مهم است، ایجاد یک محیط کاملا ایزوله و استاندارد برای محیط کاری است. درنتیجه باید به سراغ بهترین متخصصان این حوزه بروید تا با خیال راحت فرایند تولید و طراحی اتاق تمیز را به آنها بسپارید.

جمع بندی

در این محتوا، یک معرفی کلی درباره اتاق تمیز و مراحل ساخت آن داشتیم. در عین حال این مورد ویژه را نیز بیان کردیم که ساخت اتاق تمیز یک فرایند کاملا تخصصی است که باید توسط یک تیم باتجربه انجام شود. از این رو شرکت اکیاس کلین روم با بیش از 20 سال سابقه کاری در این حوزه، می تواند بهترین گزینه شما برای انتخاب باشد. این شرکت مطابق با آخرین استانداردهای بین المللی، باکیفیت ترین تجهیزات روز دنیا برای اتاق تمیز را موجود کرده و آماده مشاوره و طراحی ساخت انواع اتاق تمیز برای تمامی صنوف است.